Logo

W ramach kontynuacji wątku zagadnień z wyjątkowego świata dyplomacji – ciąg dalszy właśnie następuje. Tym razem 7 kolejnych intersujących haseł z dyplomatycznego słownika.

Uzupełniając pewną bazową wiedzą umożliwiającą weryfikację informacji, które do nas codziennie docierają, ponownie sięgam do budowania osobistego dyplomatycznego słownika, przedstawiając selekcję pojeć wybranych z pomocą „Leksykonu Dyplomatycznego” Juliana Sutora (Warszawa, 2005) w ujęciu alfabetycznym.

Dziś litery: d, g, i:

DIGESTIVES (łac. digestus” strawiony; ang. digestive: trawienny, środek ułatwiający trawienie) – napoje ułatwiające trawienie, podawane po obiedzie, jak koniak, likiery, specjalne koktajle.

Jest to zatem najczęściej mocniejszy trunek podawany pod koniec posiłku, którego zadaniem ma być wspomaganie trawienia. Istotna jest zatem różnica pomiędzy digestives a aperitif, ponieważ ten drugi podawany jest przed jedzeniem, dla pobudzenia apetytu.

Niektórzy wiążą początki digestives z ziołowymi alkoholami leczniczymi używanymi w europejskich klasztorach w średniowieczu, ale warto mieć na uwadze, że Amaro (najbardziej znany włoski rodzaj digestivo z dużą różnorodnością ziół i przypraw) znane było już w czasach starożytnego Rzymu.

DYPLOMATKA – elegancki płaszcz z wąskimi klapami, w „rzymską piątkę”, szyty do figury, bez paska, z klasycznymi rękawami. Wywodzi się z Anglii i chętnie jest noszony przez dyplomatów, zwłaszcza w Europie. Szyty z tkaniny wełnianej, zwanej także „ambasadorem”, w kolorze czarnym, granatowym lub marengo. Może być jedno – lub dwurzędowy.

Dyplomatka narodziła się owszem w Anglii, a za jej pierwowzór uważa się płaszcz Chesterfield, nazwany od lorda Chesterfielda (George Stanhope) - brytyjskiego arystokraty i dyplomaty. Nazwa wywodzi się od jego osoby, ponieważ to on wprowadził go w XIX wieku. Z czasem płaszcz o tym kroju stał się podstawowym okryciem: urzędników, dyplomatów, prawników i bankierów. W okresie międzywojennym i powojennym dyplomatka była jednym z najbardziej klasycznych okryć formalnych. Funkcjonowała również w PRL-u. Współcześnie to po prostu elegancki płaszcz charakteryzujący się prostotą i klasycznym krojem.

EXEQUATUR (łac. exequatur: niech będzie wykonane, zgoda ze strony władz państwowych na wejście w życie bulli papieskiej) – akt samostanowiący państwa przyjmującego, na podstawie którego kandydat na kierownika urzędu konsularnego państwa wysyłającego, po uprzednim przedstawieniu listów komisyjnych (dokument wystawiany przez głowę państwa, a częściej przez ministra spraw zagranicznych, potwierdzający fakt mianowania danej osoby kierownikiem urzędu konsularnego w państwie przyjmującym), ma prawo do wykonywania funkcji konsularnych w państwie przyjmującym. Zgodnie z Konwencją Wiedeńską z 1963 r. państwo, które odmawia udzielenia exequatur, nie jest zobowiązane do podania państwu wysyłającemu przyczyn odmowy. Wyjątkowo, za zgodą państwa przyjmującego, kierownik urzędu konsularnego może być tymczasowo dopuszczony do wykonywania swych funkcji jeszcze przed udzieleniem mu exequatur, zwłaszcza w państwach, w których procedura ta twa dosyć długo.

GLEJT BEZPIECZEŃSTWA (łac. litterae salvi conductus, salva guardia; ang. save-conduct) – dokument wywodzący się z czasów średniowiecza, na podstawie którego władca udzielał określonej osobie gwarancji bezpieczeństwa osobistego i nietykalności, zwłaszcza w czasie przejazdu przez terytorium znajdujące się w jego władaniu. W celu zapewnienia bezpiecznego przejazdu osobie wyposażonej w glejt bezpieczeństwa, zwłaszcza ważnej, uprzywilejowanej osobistości, niekiedy przydzielano orszak zbrojny. W dzisiejszych czasach glejt bezpieczeństwa, zwany przeważnie „żelaznym listem”, jest wydawany osobom przebywającym zagranicą, podejrzanym lub oskarżonym o przestępstwo, proszonym przez sądy o złożenie zeznań charakterze świadka. Glejt bezpieczeństwo przed ewentualnym aresztowaniem w państwie, którego władze wydały ten dokument. Natomiast w praktyce dyplomatycznej glejt bezpieczeństwa łączy się z udzielaniem azylu dyplomatycznego (prawo państwa do udzielenia schronienia na swym terytorium lub w swych przedstawicielstwach dyplomatycznych osobom ściganym z powodów politycznych, rasowych i religijnych) w pomieszczeniach misji dyplomatycznej. Na wniosek szefa misji, która udzieliła azylu w swych pomieszczeniach osobie ściganej przez miejscowy wymiar sprawiedliwości, władze państwa przyjmującego wydają glejt bezpieczeństwa, gwarantujący bezpieczne opuszczenie terytorium tego państwa.

IUS COGENS (łac. ius: prawo; cogens: przekonujący, niezbity dowód) – normy prawa międzynarodowego, bezwzględnie obowiązujące, od których strony umowy nie mogą odstąpić, np. od obowiązku poszanowania suwerenności i integralności państwa.

IUS SANGUINIS (łac. prawo krwi) – zgodnie z regułą ius sanguinis obywatelstwo dziecka uzależnione jest od obywatelstwa rodziców. Reguła ta zdecydowanie przeważa w dzisiejszych czasach, w odróżnieniu od ius soli.

IUS SOLI (łac. prawo ziemi) – miejsce urodzenia jako warunek przesądzający o obywatelstwie. Zgodnie z ustawodawstwem niektórych państw, np. USA, prawo to oznacza nabycie przez narodzone dziecko obywatelstwa państwa urodzenia. W celu wyeliminowania możliwości rozciągania tej zasady ma dzieci dyplomatów i konsulów urodzone w czasie pobytu służbowego rodziców w państwach, w których obowiązuje to prawo, Konwencja wiedeńska poświęcona kodyfikacji prawa dyplomatycznego uchwalił Protokół Fakultatywny do Konwencji Wiedeńskiej z 1961 r. dotyczący nabycia obywatelstwa. Identyczny Protokół Fakultatywny został dołączony do Konwencji Wiedeńskiej o stosunkach konsularnych z 1963 r. protokoły te eliminują możliwość automatycznego rozciągania zasady ius soli na dzieci członków personelu przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych.

Ciąg dalszy nastąpi….